Najdroższe książki świata: 10 cennych dzieł!

Najdroższe książki świata nie są sklasyfikowane w żadnym osobnym zestawieniu czy raporcie, jednak co jakiś czas media piszą o kolejnych odkryciach białych kruków czy książkach, które sprzedano na aukcjach za astronomiczne kwoty. Poznajcie tytuły, które na listach najdroższych książek świata pojawiają się najczęściej!

Zacznijmy patriotycznie – od Polski. W Muzeum Diecezjalnym w Pelplinie przechowywane jest dzieło, którego wartość szacuje się na około 150 milionów złotych. Mowa o oryginalnej – jednej z 48 zachowanych do dzisiaj – Biblii Gutenberga. Wśród wszystkich egzemplarzy, które przetrwały kilka wieków, tylko 21 jest kompletnych, a ten polski wyróżnia bardzo dobry stan.

W roku 2014 „Forbes” przygotował listę najdroższych książek świata – uwzględniając w niej jedynie dzieła, które zostały już sprzedane, a nie te, których wartość jest jedynie szacunkowa. Na jej szczycie znalazł się wtedy „Kodeks Leicester” Leonarda da Vinci. Co ciekawe, dzieło to kupił w 1994 roku Bill Gates – wydał na nie niemal 31 (30,8) milionów dolarów. Dzisiaj szacuje się, że byłoby warte około 55 milionów. Praca słynnego florentczyka ma w nazwie człon „Leicester”, ponieważ w 1717 roku zakupił ją Thomas Coke, pierwszy hrabia Leicester. Może więc z czasem zyska nazwę „Kodeksu Gatesa”?

28 milionów dolarów za „Ewangeliarz Henryka Lwa” („The Gospels of Henry the Lion Order of St. Benedict”). „Ewangeliarz Henryka Lwa” wykonano najprawdopodobniej pomiędzy 1173 a 1188 rokiem. Za jego stworzenie odpowiadają benedyktyni z opactwa w Helmarshausen. Rękopis zawiera 266 stron, które składają się na tekst wszystkich czterech Ewangelii. Tekstowi towarzyszą ilustracje – jest ich 50 i każda z nich zajmuje całą stronę. Dzieło jest obecnie przechowywane w Bibliotece księcia Augusta w Wolfenbüttel i wystawiane na widok publiczny raz na 2 lata.

„Najdroższa książka świata” to tytuł, który mógłby (tymczasowo) powędrować i do oryginału Konstytucji Stanów Zjednoczonych z 1787 roku, kupionego w listopadzie 2021 przez anonimowego klienta za 43 miliony dolarów. Dokument, jeden z 13 oryginalnych egzemplarzy, wystawiono na aukcji Sotheby’s, a sama licytacja trwała 8 minut. Ten sam egzemplarz wystawiono wcześniej w roku 1988 – wylicytowano wtedy „jedynie” 165 tysięcy dolarów. Co ciekawe, anonimowy kupiec wygrał z grupą crowdfundingową, która zbierała środki, chcąc potem uczynić dokument publicznie dostępnym.

„Księga Mormona” sprzedana za 35 milionów dolarów. Kolejna pozycja na liście najdroższych książek świata, jest jedną z czterech świętych ksiąg Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich.Rękopis „Księgi Mormona” został sprzedany w 2017 roku za 35 milionów dolarów. Jak zauważa znawca wiekowych rękopisów i handlarz białymi krukami Rick Gekoski, dzieło sprzedano za rekordową, do 2017 roku, sumę. Dodał jednak, że tytuł „najdroższej książki świata” trudno przyznać ze względu na to, że wiele utworów w ogóle nie jest wystawianych na sprzedaż, stanowią one dobro publiczne.

Magna Carta – dokument o wielkiej wartości dla Anglików i Amerykanów. W roku 2007 na aukcji Sotheby’s za 21,3 miliona dolarów sprzedano 710-letnią wtedy kopię Magna Carta, czyli Wielkiej Karty Swobód, aktu wydanego w 1215 roku przez króla Anglii Jana bez Ziemi. Kopia, jedna z 17 współcześnie znanych i ostatnia, która pozostawała w rękach prywatnych, trafiła w ręce waszyngtońskiego biznesmena. Sprzedawał ją z kolei miliarder i były kandydat na prezydenta USA Ross Perot. Sprzedaż miała na celu przyznanie grantów filantropijnych prowadzonej przez niego fundacji. Fundacja ta nabyła z kolei dokument w 1984 roku od rodziny Brudenell z Northamptonshire. Sprzedaną kopię wykonano w 1297 roku, a sam dokument jest ważny nie tylko dla Anglików, ale również Amerykanów – stanowił wzór dla Konstytucji Stanów Zjednoczonych i Deklaracji Niepodległości.

"Pierwsze Folio" Wiliama Szekspira, czyli najdroższa książka świata literackiego? „Pierwsze Folio” jest nazwą nadaną współcześnie kolejnej pozycji w zestawieniu najdroższych książek świata, czyli pierwszemu zbiorowi dzieł Williama Szekspira, które ukazało się już po jego śmierci, w 1623 roku, staraniem przyjaciół słynnego twórcy. „Pierwsze Folio”, które w lipcu 2022 roku wystawiono na aukcji w Anglii, wcześniej należało do polityka i historyka R.W. Setona-Watsona, a następnie do Abla E. Berlanda, bibliofila z Chicago. Egzemplarz zawiera notki sporządzone przez jego kolejnych właścicieli. Został kupiony za 2 miliony funtów przez anonimowego kolekcjonera.

Bestiariusz z Northumberland – drogocenna średniowieczna encyklopedia zwierząt. Większość najdroższych książek świata stanowią – jak widać na przykładach powyżej – przede wszystkim dzieła religijne. Bestiariusz z Northumberland jawi się na ich tle jako utwór nietypowy – to utrzymane w gotyckim klimacie dzieło pełne jest baśniowych, fantastycznych opisów różnego rodzaju bestii. Zarówno tych mających istnieć w rzeczywistości, jak i tylko wyobrażonych, mitycznych. Tekstowi towarzyszy ponad 100 przejmujących ilustracji. Człon „Northumberland” pochodzi od jednego z poprzednich właścicieli księgi – być może zamieszkiwał on to hrabstwo. Do dzisiaj nie wiadomo, kto jest autorem tego bestiariusza ani kiedy dokładnie powstał – przypuszczalnie jednak w latach 1250–1260. Księga została zakupiona w roku 2007 na jednej z aukcji i trafiła do kolekcji J. Paul Getty Museum. Nie wiadomo, jaką kwotę za nią zapłacono, szacunki mówią o 20 milionach dolarów.

Fragment Koranu – część sury warta niemały majątek. Niemałą cenę na aukcji w 2008 roku – 2,5 miliona funtów, czyli kilkakrotnie więcej niż wcześniej szacowano – uzyskał fragment Koranu spisany w VII wieku. Sprzedany fragment jest częścią An-Nisa, czwartej sury świętej księgi muzułmanów. Porusza ona kwestie przede wszystkim praw i obowiązków, jakie mają mieć kobiety, ale są też wytyczne dotyczące życia rodzinnego. Wylicytowany fragment jest palimpsestem, czyli rękopisem, który wykonano na istniejącym już wcześniej tekście, materiale. Całość zapisano pismem hijazi – w formie arabskiego zapisu kaligraficznego, którą stosowano w pierwszych rękopisach Koranu. To sugeruje, że autor fragmentu mógł go spisać jeszcze za życia proroka Mahometa. Podobnych rękopisów, a właściwie ich fragmentów, ma być współcześnie w różnych częściach świata 38.

„Histoire de ma vie” – nieocenzurowane dzienniki słynnego uwodziciela. Giacomo Casanova, jeden z najsłynniejszych uwodzicieli w historii, jest drugim pisarzem, po Williamie Szekspirze, którego dzieło znalazło się w zestawieniu najdroższych książek świata. W 2010 roku liczące 3700 stron i zawierające nieocenzurowane opisy miłosnych perypetii wspomnienia wenecjanina zostały kupione przez anonimową osobę za około 4 miliony funtów (dokładnej kwoty nie ogłoszono publicznie). Co ciekawe, osoba ta postanowiła przekazać dzieło w darze Bibliotece Narodowej Francji. Sprzedana na aukcji „Histoire de ma vie” to nieocenzurowana, bo oryginalna, wersja tekstu Casanovy. Co ciekawe, od 1821 roku rękopis był w rękach niemieckiego wydawnictwa Brockhaus. Jego przedstawiciel, Hubertus Brockhaus, powiedział, że jest zachwycony tym, że teraz dzieło trafiło do Francji – zostało w końcu w całości napisane w drugim (po włoskim) języku autora, czyli właśnie francuskim. Warto dodać, że utwór Casanovy przetrwał bombardowanie Lipska w czasie drugiej wojny światowej – egzemplarz został odnaleziony na podłodze budynku wydawnictwa. Frederic-Arnold Brockhaus zorganizował przemyt dzieła w amerykańskiej ciężarówce w 1945 roku.