WYSTAWA: "HISTORIA KARTKI ŚWIĄTECZNEJ"

Zapraszamy społeczność szkolną do obejrzenia wystawy: "Historia kartki świątecznej".

Nie każdy wie, że ludzie przesyłają sobie życzenia już od tysięcy lat. W starożytnym Egipcie wysyłano je spisane na pergaminie. W Europie zwyczaj wysyłania sobie życzeń w okresie świąt Bożego Narodzenia narodził się w okolicach XV lub XVI wieku. Pierwsze odnotowane użycie zwrotu „Wesołych Świąt” miało miejsce w liście wysłanym w 1534 roku. Z kolei pierwszy znany badaczom przedmiot przypominający kartkę świąteczną otrzymał król Anglii Jakub I w 1611 roku. Był to raczej duży, bogato zdobiony manuskrypt – miał wielkość 84 cm na 60 cm i aby dało się go przesyłać, składał się do bardziej poręcznej formy. Na środku tej „kartki” widniał kwiat róży, otoczony napisem, na który składały się życzenia świąteczne i noworoczne dla króla oraz jego syna. Ponadto na tym manuskrypcie znajdowały się też cztery wiersze i słowa pieśni.

Kartki świąteczne, jakie znamy

Na kartki świąteczne, jakie znamy obecnie, trzeba było jeszcze poczekać do XIX wieku. Do tego czasu na przesyłanie sobie nawzajem okolicznościowych pozdrowień mogli sobie pozwolić tylko najbogatsi, bo usługi pocztowe w Europie były potwornie drogie. W 1843 roku sir Henry Cole, jeden ze współtwórców prekursora współczesnej poczty, rozpoczął masową sprzedaż świątecznej kartki. Sir Cole stworzył ją razem ze swoim przyjacielem, artystą Johnem Horsleyem. Wspólnie zaprojektowali pierwszą kartkę, którą sprzedawali za 1 szylinga (równowartość obecnych 5 pensów lub 8 centów). Kartka składała się z trzech części: dwie zewnętrzne ukazywały ludzi troszczących się o biednych, ubogich i starszych, a środkowa – największa część – ukazywała zadowoloną z siebie, sytą rodzinę podczas bożonarodzeniowej wieczerzy. Wówczas karta wzbudziła wzburzenie w pruderyjnych Anglików tym, że… w tle młoda dziewczynka po kryjomu próbuje wina. Łącznie sprzedano około 1000 lub nawet mniej tych kartek.  Wraz z upowszechnieniem się i potanieniu usług pocztowych (swój udział w tym miał także rozwój kolei, która mogła przewozić towary szybciej, dalej i taniej), również zwyczaj przesyłania sobie życzeń na Boże Narodzenie zaczął być coraz bardziej powszechny. W dodatku kartka świąteczna w Wielkiej Brytanii była tańsza niż list w kopercie – jej wysłanie kosztowało pół pensa, czyli o połowę mniej niż wysłanie zwykłego listu. Pierwsza znana „spersonalizowana” kartka bożonarodzeniowa została wysłana w 1891 roku przez słynną ze swoich umiejętności strzeleckich Annie Oakley. Wysłała ją podczas Świąt Bożego Narodzenia ze Szkocji do rodziny i znajomych w USA. Kartka miała nadrukowane zdjęcie Oakley, które wydrukowała lokalna drukarnia.

Co było na kartkach?

Wraz z rozwojem maszyn drukarskich rosła też liczba produkowanych kartek. Na początku XX wieku zwyczaj przesyłania sobie życzeń w ten sposób rozprzestrzenił się na resztę Europy, a szczególnie popularny stał się w Niemczech. Pierwsze kartki świąteczne przedstawiały zazwyczaj scenki świąteczne. U schyłku czasów wiktoriańskich modny zrobił się motyw rudzika – małego angielskiego ptaszka, a także sceny ze śniegiem, co przypominało ludziom srogą zimę z 1836 roku.

Kartki świąteczne dla mas

W Stanach Zjednoczonych kartki świąteczne pojawiły się u schyłku lat 40. XIX wieku, ale ponieważ były bardzo drogie, stać na nie było tylko nielicznych. W 1875 roku Louis Prang rozpoczął masową produkcję kartek, dzięki czemu stały się one dostępne również dla ubogich. Pierwsze kartki Pranga przedstawiały motywy kwiatowe, roślinne oraz bawiące się dzieci. W 1915 roku John C. Hall wraz z dwoma swoimi braćmi założył firmę Hallmark Cards, która masowo wytwarzała kartki świąteczne i robi to do dziś. Na początku XX wieku kartki bożonarodzeniowe były już bardzo popularne. Zwykle były one bardzo fikuśne i miały nieregularne kształty, więc aby uniknąć ich zniszczenia, nie wysyłano ich pocztą, tylko zazwyczaj wręczano osobiście. Obecnie, mimo tego, że żyjemy w czasach internetu, „prawdziwa”, papierowa kartka z życzeniami wciąż potrafi wzruszyć i rozbawić każdego, kto ją otrzyma. Dlatego cały czas ludzie na całym świecie wysyłają sobie – nie tylko podczas świąt – kartki różnego rodzaju: zabawne, czułe, wzruszające, dekoracyjne czy artystyczne. I miejmy nadzieję, że będą to robić jeszcze długo.